Taksirle öldürme suçu, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı hareket edilmesi sonucunda bir kişinin ölümüne neden olmayı ifade eder. Türk Ceza Kanunu’nun 85. maddesinde düzenlenen bu suç tipi, kasttan farklı olarak istem dışı gerçekleşen sonuçlara yöneliktir.
1. Taksir Kavramı ve Türleri
1.1. Taksir Nedir?
Taksir, failin öngörülebilir bir sonucu istememesine rağmen dikkat ve özen yükümlülüğünü ihlal ederek bu sonucun gerçekleşmesine neden olmasıdır (TCK m. 22/2).
1.2. Taksirin Türleri
- Bilinçsiz Taksir: Sonucu öngörmemek.
- Bilinçli Taksir: Sonucu öngörmek ancak gerçekleşmeyeceğine güvenmek. TCK m. 22/3’e göre, bilinçli taksir halinde ceza artırılır.
1.2.1. Bilinçsiz Taksir
Tanım: Bilinçsiz taksir, failin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranarak istemediği bir neticenin gerçekleşmesidir. Burada fail, neticeyi öngöremez.
Örnek Yargıtay Kararları:
- Yargıtay 12. Ceza Dairesi, E.2019/4356 K.2020/5128: Kavşakta durma kuralına uymayan sürücünün bir yayaya çarparak ölümüne neden olması.
- Yargıtay 4. Ceza Dairesi, E.2017/1573 K.2018/2456: İnşaat alanında gerekli güvenlik önlemlerini almayan işçinin ölümünden sorumlu tutulması.
- Yargıtay 9. Ceza Dairesi, E.2018/5836 K.2019/7412: Belediyenin açtığı çukurun etrafında önlem almaması sonucu bir çocuğun düşerek ölmesi.
- Yargıtay 21. Ceza Dairesi, E.2017/3942 K.2018/5127: Elektrik direğindeki izolasyon hatası nedeniyle elektrik çarpması sonucu ölüm.
1.2.2. Bilinçli Taksir
Tanım: Bilinçli taksir, failin neticenin gerçekleşebileceğini öngörmesi ancak gerçekleşmeyeceğine dair bir güvenle hareket etmesidir.
Örnek Yargıtay Kararları:
- Yargıtay Ceza Genel Kurulu, E.2018/9-480 K.2019/134: Alkollü ve hızlı araç kullanarak bir yayaya çarparak ölümüne neden olan sürücünün bilinçli taksirden cezalandırılması.
- Yargıtay 13. Ceza Dairesi, E.2016/1287 K.2017/2034: Ameliyat sırasında yüksek risk taşıyan müdahalede yeterli önlem almayan doktorun bilinçli taksirle cezalandırılması.
- Yargıtay 1. Ceza Dairesi, E.2017/4738 K.2018/6952: Tehlikeli virajda hız yaparak karşı şeride geçip ölümle sonuçlanan kazaya sebep olan sürücünün bilinçli taksirle mahkumiyeti.
- Yargıtay 4. Ceza Dairesi, E.2019/3265 K.2020/5891: İnşaatta koruma önlemi almayan müteahhitin işçi ölümünde sorumluluğu.
2. Taksirle Öldürme Suçunun Unsurları
2.1. Maddi Unsurlar
- Fiil: İcrai veya ihmali olabilir.
- Netice: Bir kişinin ölümü.
- Nedensellik Bağı: Fiil ile ölüm arasında uygun illiyet bağı olmalıdır.
2.2. Manevi Unsur: Taksir
- Kast yoktur, failin dikkat ve özen yükümlülüğünü ihlali söz konusudur.
3. Suçun Cezası ve Yargılama Usulü
3.1. Suçun Cezası (TCK m. 85)
- Temel Ceza: 2 yıldan 6 yıla kadar hapis.
- Bilinçli Taksir: Ceza 1/3 oranında artırılır.
- Birden Fazla Kişinin Ölümü: 2 yıldan 15 yıla kadar hapis.
3.2. Yargılamanın Hangi Mahkemede Görüleceği
- Asliye Ceza Mahkemesi: Temel cezanın üst sınırı 10 yılın altında kaldığı durumlarda görevli mahkemedir.
- Ağır Ceza Mahkemesi: Eğer birden fazla kişinin ölümü veya bilinçli taksir gibi ağırlaştırıcı haller söz konusuysa, cezanın üst sınırı 10 yılı aştığından ağır ceza mahkemesi görev alır.
- Yargılama Usulü: Re’sen soruşturma yapılır ve kovuşturma sırasında delillerin ayrıntılı incelenmesi gerekir.
Örnek Yargıtay Kararları:
- Yargıtay 12. Ceza Dairesi, E.2019/4356 K.2020/5128: Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülen bilinçsiz taksir davası.
- Yargıtay Ceza Genel Kurulu, E.2018/9-480 K.2019/134: Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen bilinçli taksir davası.
4. Yargıtay Kararları Işığında Taksirle Öldürme Suçu
4.1. Trafik Kazalarında Taksirle Öldürme
- Yargıtay 9. Ceza Dairesi: Kırmızı ışık ihlali sonucu ölüme sebebiyet veren sürücünün Asliye Ceza Mahkemesi’nde yargılanması.
- Yargıtay 12. Ceza Dairesi: Hız sınırını aşarak bilinçli taksirle ölüme sebebiyet veren sürücünün Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanması.
4.2. İş Kazalarında Taksirle Öldürme
- Yargıtay 12. Ceza Dairesi: İş güvenliği önlemlerini almayan işverenin Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanması.
- Yargıtay 9. Ceza Dairesi: İnşaat kazasında alınmayan önlemler nedeniyle Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülen dava.
4.3. Tıbbi Müdahalelerde Taksirle Öldürme
- Yargıtay 13. Ceza Dairesi: Yanlış müdahale nedeniyle ölümde bilinçli taksir; Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılama.
- Yargıtay 1. Ceza Dairesi: Yanlış ilaç sonucu ölümde bilinçsiz taksir; Asliye Ceza Mahkemesi’nde yargılama.
5. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
- Görevli Mahkemenin Tespiti: Bilinçli ve bilinçsiz taksir ayrımında görevli mahkemenin belirlenmesi konusunda Yargıtay’ın içtihatları daha net olmalıdır.
- İlliyet Bağı: Uzman raporlarıyla desteklenmeli ve mahkemelerin kararlarında daha ayrıntılı gerekçelere yer verilmelidir.
Taksirle öldürme suçu, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık nedeniyle istem dışı olarak ölüm sonucuna neden olan bir suç tipidir. Bilinçli ve bilinçsiz taksir ayrımı, görevli mahkemenin belirlenmesi ve cezanın artırılması bakımından önem taşır. Yargıtay kararları ışığında yapılan incelemelerde, uygulamada ciddi sorunların devam ettiği ve içtihat birliğinin sağlanması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Av. Ramazan Sertan Safsöz