Aile hukukunun ayrılmaz bir parçası olan boşanma davasında ilk duruşma önemi hiçbir zaman yadsınamaz. Kural olarak özel hukukta delillerin ve davanın diğer unsurlarının taraflarca getirilmesi ilkesi bulunur. Ancak boşanma davaları her ne kadar özel hukukun bir dalı olsa dahi bu durumun istisnasıdır. Hal böyle olunca da deliller taraflarca sunulmasa dahi mahkeme bu hususları kendiliğinden ya da hukuki dilde söylemek icap ederse re’sen araştıracaktır.
Bundan dolayı hakimin gözünde olumlu kanaatler uyandırmak son derece önemlidir. Ne de olsa hakim vicdani kanaatine göre bir karar verecek, somut unsurlarla yüzde yüz bağlı olmayacaktır. Öyle ki sırf bu nedenle aile hakimlerinin tıpkı bir kadı gibi davranması gerektiği de pek çok deneyimli hukukçu tarafından ifade edilmektedir. Bunun sebebi ise çocuğun ve kamu düzeninin menfaatlerinin her zaman net sınırlar ile belirlenmesinin mümkün olamayacağıdır.
Boşanma davalarında ilk duruşmanın hayati önem taşıması elbette sadece yukarıda ifade edilen sebeplerle de sınırlı değildir. Bunun yanı sıra boşanma davaları pek çok zaman sadece ilk duruşma ile de sınırlı kalabilir ve ilk duruşmada her zaman olmasa dahi karar çıktığı durumlara rastlanabilir.
Anlaşmalı Boşanma
İlk duruşmada karar verilmesi daha ziyade anlaşmalı boşanma davalarında görülür. Ancak anlaşmalı boşanma dendiği zaman, mahkeme huzuruna çıkılmasına gerek olmaksızın kağıt üzerinde boşanma anlaşılmamalıdır.
Bu usulde de hakimin onayı yani mahkemenin kararı gerekmektedir. Anlaşmalı boşanma usulündeki anlaşmayı hakim hiçbir zaman kabul etmek zorunda değildir. Ancak hakim tarafından sunulacak olan yeni anlaşmayı da tarafların kabul etme zorunluluğu bulunmamaktadır. Özetle mahkeme ile taraflar arasında bir orta yol bulmak suretiyle bu durum sonuca bağlanacaktır.
İlk Duruşmanın Sonuca Etkisi
Boşanma davalarındaki ilk duruşmalar, dava sonucunda hükmedilecek pek çok hususa da etki edecektir. Bunların başında öncelikli olarak velayet gelmektedir. Çocuk sahibi eşlerin boşanması durumunda söz konusu olacak velayet, mahkemenin takdiri doğrultusunda eşlerden birine verilecektir. Bu konuda net bir hüküm bulunmamakla beraber hakimin takdiri sonucu belirleyecektir.
Haliyle ilk duruşmadaki kanaat son derece önemlidir. Buna ek olarak nafaka da dava neticesinde hükmedilecek önemli bir husustur. Nafaka dendiği zaman akla sadece boşanma sonrasında yoksullaşacak olan eşin alacağı para gelmemelidir. Bunun yanı sıra çocuğun bakımlarını üstlenmek adına hükmedilecek nafaka ile dava sürdüğü esnada hükmedilecek tedbir nafakası da uygulamada sıklıkla görülmektedir.
Ağır Kusurlu Olan Tarafın Belirlenmesi
Boşanma davalarında genelde eşlerden bir tanesinin kusuru ağır basmaktadır. Bu da mal paylaşımından velayete, hatta nafakaya hükmedilmesine kadar pek çok alanda sonucu belirlemektedir. Ancak karşı tarafın kusurlu olduğunu iddia eden taraf, bunu ispat etmekle yükümlüdür.
Haliyle ilk duruşmada hâkimin kafasında oluşacak kanaat kusurlu tarafın hangisi olduğuna karar verilmesi açısından da son derece önemlidir. Bu durum elbette maddi ve manevi tazminat istemleri açısından da önem arz eden bir durumdur. Ne de olsa kusurlu olan tarafın zarar verdiği taraftan tazminat talep etmesi ne hukuka ne mantığa ne de hakkaniyete uygundur.
Boşanma Davalarında Avukata Gerek Var mıdır?
Türk hukuk sisteminde avukat ile temsil zorunluluğu ilke olarak bulunmaz ancak şu sebeplerden dolayı avukata vekâlet vermek yararlı olacaktır:
- Olayın içerisinde yer almayan ancak olaya hâkim olan bir kimsenin yapacağı savunma her zaman için daha etkili olacaktır.
- Avukat adil yargılanma hakkının ihlaline anında müdahale edecek, hak kayıplarının önüne geçecektir.
- Geri dönüşü olmayan kayıpların söz konusu olmaması için avukatla çalışmak gerekecektir.
- Tarafların bilmesi mümkün olmayan pek çok hukuki duruma avukat hâkim olacaktır.
İlk Duruşma Neden Önemlidir?
- Hakimin gözünde oluşacak kanaat ilk duruşmada şekillenir.
- Bazı boşanma davaları ilk duruşmada karara bağlanır.
- Deliller ve davanın kazanılmasında etkili olacak unsurlar genelde ilk duruşmada öne sürülür.
- Tarafların savunmaları ve öne sürdükleri iddialar açısından en önemli duruşma ilk duruşmadır.
- İlk duruşma davanın seyrini değiştirebilecek ve hatta ne kadar sürede sonuçlanacağını belirleyecektir.