İntihar, bireyin yaşam hakkını sonlandırması anlamına gelirken, başkasını intihara yönlendirme, bu hakkın ihlaline yönelik bir suçu ifade etmektedir. Türk Ceza Kanunu’nun 84. maddesi, intihara yönlendirmeyi suç olarak düzenlemekte ve ağır yaptırımlar öngörmektedir. Bu makalede, intihara yönlendirme suçunun unsurları, cezası ve yargılama süreci ele alınacak; Yargıtay kararları ışığında uygulamadaki sorunlar analiz edilecektir.
1. İntihara Yönlendirme Suçunun Tarihsel ve Hukuki Temelleri
1.1. Tarihsel Gelişim
Roma Hukuku ve İslam Hukuku’nda intihara yardım ve teşvik yasaklanmıştı. Türk hukukunda da bu suça ilişkin düzenlemeler, 5237 sayılı TCK ile birlikte daha kapsamlı bir hale getirilmiştir.
1.2. Hukuki Dayanak
TCK m. 84, bireylerin yaşam hakkını koruma amacıyla ihdas edilmiştir. Bu madde, yalnızca doğrudan intihara yönlendirmeyi değil, aynı zamanda yardım etme ve kolaylaştırmayı da kapsamaktadır.
2. Suçun Unsurları
2.1. Maddi Unsurlar
-
Fail ve Mağdur: Bu suç, herkes tarafından işlenebilecek genel bir suç niteliğindedir. Mağdur ise yalnızca gerçek kişi olabilir.
-
Fiil: TCK m. 84, dört ayrı fiil tipini kapsamaktadır:
- Teşvik: İntihara cesaretlendirme veya özendirme.
- Azmettirme: İntiharı gerçekleştirme konusunda kesin bir irade oluşturma.
- Yardım Etme: İntihar araçlarını temin etme veya kolaylaştırma.
- İntiharın Gerçekleşmesi veya Teşebbüs: Suçun tamamlanması için intiharın gerçekleşmesi gerekmez; teşebbüs dahi yeterlidir.
-
Netice: İntihar gerçekleşmişse ağırlaştırılmış ceza; teşebbüs halinde ise hafifletilmiş ceza söz konusudur.
2.2. Manevi Unsur
- Kast: Suç ancak kastla işlenebilir. Fail, mağdurun intihar etmesini bilerek ve isteyerek hareket etmelidir.
3. Suçun Ağırlaştırıcı ve Hafifletici Nedenleri
3.1. Ağırlaştırıcı Sebepler (TCK m. 84/2-3)
- Çocuk veya Akıl Hastası Üzerinde İşlenmesi: Suçun, fiil ehliyeti olmayan veya sınırlı olan kişilere karşı işlenmesi halinde ceza ağırlaştırılır.
- İntiharın Gerçekleşmesi Halinde: Eğer mağdur intihar ederse, ceza daha da artırılır.
3.2. Hafifletici Sebepler
- Gönüllü Vazgeçme: Fail, mağduru intihardan vazgeçirirse ceza indirimi uygulanabilir.
4. Cezası ve Yargılama Usulü
4.1. Suçun Cezası (TCK m. 84)
- İntihara Yönlendirme: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası.
- Ağırlaştırıcı Sebepler:
- Mağdurun intihar etmesi: 4 yıldan 10 yıla kadar hapis.
- Çocuk veya akıl hastası olması: 5 yıldan 12 yıla kadar hapis.
4.2. Yargılama Usulü
- Görevli Mahkeme: Ağır Ceza Mahkemesi. Suçun cezasının üst sınırı 10 yıldan fazla olabileceği için, yargılamalar ağır ceza mahkemelerinde yapılır.
- Soruşturma ve Kovuşturma: Re’sen yapılır; şikayet şartı aranmamaktadır.
5. Yargıtay Kararları Işığında İntihara Yönlendirme Suçu
5.1. Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararları
- Teşvik ve Azmettirme Ayrımı: Yargıtay, teşvik ile azmettirme arasındaki ince çizgiyi netleştirmiştir. Örneğin, sürekli baskı ve psikolojik şiddet sonucu intihar eden bir mağdurla ilgili olarak, failin azmettirme suçundan mahkumiyetine karar vermiştir (Yargıtay CGK, E.2019/5-234 K.2020/301).
5.2. Yargıtay Ceza Daireleri Kararları
- Sosyal Medya Üzerinden İntihara Yönlendirme: Yargıtay, sosyal medya paylaşımları ve mesajlarla intihara yönlendirme fiilini de bu kapsamda değerlendirmiştir.
- Aile İçi İntihar Olayları: Ebeveynlerin psikolojik baskıları sonucu intihar eden çocuklarla ilgili olarak ağırlaştırılmış cezalar verilmiştir.
6. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
6.1. İspat Sorunu
- Delil Yetersizliği: İntihara yönlendirme fiilinin ispatı zor olduğundan, uygulamada delil sorunları yaşanmaktadır.
- Öneri: Özellikle sosyal medya üzerinden yapılan teşviklerde dijital delillerin etkin toplanması sağlanmalıdır.
6.2. Kastın Belirlenmesi
- Sorun: Failin gerçekten intiharı istemesi mi yoksa ağır hakaret ve tehdit gibi başka bir saikle mi hareket ettiği hususunda sorunlar yaşanmaktadır.
- Öneri: Uzman psikolog raporları ve mağdur ifadeleri daha etkin değerlendirilmeli.
Sonuç
TCK m. 84 ile düzenlenen intihara yönlendirme suçu, kişilerin yaşam hakkını koruma amacı taşımaktadır. Ancak uygulamada karşılaşılan sorunlar ve Yargıtay kararlarının çeşitliliği, bu suçun yorumunda bazı belirsizlikler yaratmaktadır. Suçun daha etkin bir şekilde kovuşturulması ve cezaların caydırıcılığının artırılması için yasal düzenlemelerde açıklık sağlanması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Av. Ramazan Sertan Safsöz