5237 sayılı Türk Ceza Kanunun kişilere karşı suçlar başlıklı ikinci kısmının “Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar” başlıklı dokuzuncu bölümünde yer alan 134. maddesinde özel hayatın gizliliğini ihlal suçu düzenlenmiştir. Madde iki fıkradan oluşmakta olup ilk fıkrada suçun basit hali; ikinci fıkrada ise nitelikli hali yer almaktadır. Ayrı ayrı değerlendirip öngörülen ceza miktarını çeşitli örneklerle anlatmaya çalışacağız.
TCK m. 134/1: Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
Madde, kişilerin özel hayatlarının gizliliğini ihlal eden kişilerin 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacağını, kişilerin özel hayatı sayılabilecek görüntü ve seslerinin kayda alınası halinde ise verilecek cezanın bir kat artırılacağını öngörmektedir. Maddede suç ve verilecek ceza gayet açık olsa da, tanımlanması gereken asıl husus;
ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ NEDİR?
Türk Ceza Kanununda suç olarak nitelendirilen eylemler içerisinde belkide en muğlak ve tanımı en geniş suç özel hayatın gizliliği suçudur. Örnekler üzerinden anlatıldığında daha kolay anlaşılacaktır ancak yine de bir tanım yapmak gerekirse: Kişilerin gerek mahrem ortamlarında gerek kamuya açık ortamlarda, başkalarınca görülmesini ya da duyulmasını istemedikleri davranışlarının rızaları dışında görüntülenmesi / dinlenilmesi halinde özel hayatın gizliliğinin ihlali ortaya çıkacaktır.
Bir başka anlatımla, kişilerin rızaları dışında durum ve eylemleri hakkında bilgi sahibi olma çabasıdır. Genel yanılgının aksine, bu eylem ve durumun kişinin başkalarınca erişilemeyen ortamlarında olması şart değildir. En sık karşılaşılan durumlara ilişkin örnekler vermek gerekirse; kişilerin rızaları dışında etmeksizin fotoğraflarının çekilmesi, dinlenilmesi, gittiği yerlerin ya da yaptığı davranışların takip edilmesi gibi eylemlerde suçun koşullarının oluştuğu kabul edilir.
Bir başka örnekte, kişinin rızası dışında evinin dinlenmesi ve görüntülenmesi de özel hayatın gizliliği suçunu oluşturur. Bununla birlikte kişinin evinde bağırarak konuşması ve konuşmalarının yan daireden duyulması özel hayatın gizliliğini ihlal eder mi sorusunun cevabı ise hayır olacaktır. Zira burada kişi, konuşmasının başkaları tarafından duyulmasını göze almış, artık o konuşmaya özel hayat olarak değerlendirilemeyecek bir statü sağlamıştır. Kişinin evine dinleme cihazı koyulmak suretiyle dinlenilmesi ise kişinin rızasının dışında sayılacağından suçun oluştuğunun kabulü gerekmektedir.
Yine bir başka örnekte, kamuya açık alanda kent fotoğrafları çekmeye çalışan bir sanatçının objektifine o an oradan yürüyen birinin takılması halinde suç oluşmaz. Zira bu kez sanatçının suç işleme kastının olmadığı sabittir. Bununla birlikte yürüyen kişinin o anda rüzgar nedeniyle eteğinin havaya kalkması ve objektife kişinin göstermek istemediği bölgelerinin objektife takılması ve sanatçı tarafından bu görüntünün bilinçli olarak muhafaza edilmesi halinde ise suçun oluştuğu kabul edilecektir.
Görüleceği üzere burada ölçüt, kişinin rızası ve eylemi gerçekleştiren kişinin suç kastıdır. Verilen RIZA SÜRESİZ VE SINIRSIZ DEĞİLDİR. Kişinin rızası suçun oluşmasını engellerken, rızanın ortadan kalktığı anda suç vuku bulacaktır.
Örnek vermek gerekirse, kişi mahrem / müstehcen çıplak fotoğraflarının çekilmesine izin vermiş hatta bizzat çekerek bir başkasına göndermiş olabilir. Eylem rızasıyla gerçekleştiğinden suç oluşmayacaktır. Bununla birlikte kişi herhangi bir zamanda fotoğraflarının silinmesi istemesi halinde işbu fotoğraflar hayatın olağan akışına uygun / makul süre içerisinde silinmezse suçun oluştuğu kabul edilecektir.
Özel hayatın gizliliği suçu sonsuz sayıda eyleme konu olabilir. Elimizden geldiğince en çok karşılaşılan eylemler üzerinden örnek vermeye çalıştık. Örneklerde yer almayan bir davranışın özel hayatınızın gizliliğini ihlal edip etmediğini ise avukatınıza danışmanızda yarar var. Diğer maddeye geçelim.
TCK m. 134/2: Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.
Madde, özel hayatın gizliliği kapsamında değerlendirilen görüntü ve seslerin ifşası halinde 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verileceğini öngörmüştür.
Suçun basit halinde işbu görüntü ve seslerin elde edilmesi suçun oluşumu için yeterliyken, suça konu bu unsurların ifşa edilmesine daha yüksek bir ceza belirlenmiştir. Daha iyi anlatımla, görüntü ve seslerin elde edilmesi suçun oluşumu için yeterlidir, ifşa edilmesi ceza miktarını artırır.
Örnek vermek gerekirse, kişinin rızasıyla ya da rızası dışında elde edilen mahrem / müstehcen / çıplak / cinsel görüntülerinin rızası dışında facebook, instagram vb. sosyal medya üzerinden ya da başkaca yollardan başka insanlarla paylaşılması ve ifşa edilmesi halinde TCK m. 134/2 hükmü uygulanacak ve sanığa 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecektir. Yine konunun çok geniş kapsamlı olması nedeniyle kendi somut eyleminizin suç oluşturup oluşturmadığını ceza avukatınıza sormanızı tavsiye ederiz.
Özel Hayatın Gizliğini İhlal Davaları
Özel hayatın gizliliği davaları hangi mahkemede görülür?
Özel hayatın gizliliği davalarında yetkili mahkeme suçun oluştuğu yer mahkemesi iken görevli mahkeme ise Asliye Ceza Mahkemeleridir. Suçun oluştuğu yer, failin eylemini gerçekleştirdiği yerdir. Örneğin failin Manisada, mağdurun İzmir’de olduğu bir durumda, suça konu eylemin İzmir’de gerçekleşmesi halinde yargılama İzmir Asliye Ceza Mahkemesinde görülecektir.
İZMİR’DE ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ DAVALARINA BAKAN AVUKATLAR VAR MIDIR?
Özel hayatın gizliliği davaları ceza hukukunun tipik suçlarından biri olması nedeniyle özel bir ihtisas gerektirmez. Süreç, herhangi bir İzmir ceza avukatı tarafından yürütülebilir. Hukuki yardım alacağınız avukatın genel itibariyle ceza davaları hakkında bilgi ve tecrübesi olması yeterlidir. Soru ve sorunlarınızı yorum bölümüne yazmaktan çekinmeyiniz.
Av. Ramazan Sertan Safsöz