Sınır dışı davaları, yabancı bir kişinin belirli sebeplerle ülke dışına çıkarılmasına (sınır dışı edilmesine) ilişkin yasal süreçleri ifade eder. Bu davalar, genellikle bir ülkenin göçmenlik veya kamu güvenliği politikalarını ihlal eden durumlarda açılır. Türkiye’de sınır dışı işlemleri ve davalarla ilgili süreç, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile düzenlenmiştir.
Türkiye'de Sınır Dışı Edilme Sebepleri
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun ilgili maddelerine göre, Türkiye’de yabancı uyruklu bir kişi şu durumlarda sınır dışı edilebilir:
- Kamu Düzeni ve Güvenliğini Tehdit Etme: Kişi, kamu düzenini veya güvenliğini tehdit edecek faaliyetlerde bulunuyorsa.
- Kamu Sağlığı Açısından Tehlike Oluşturma: Bulaşıcı hastalık taşıyan ya da kamu sağlığını tehdit eden durumlarda, kişi sınır dışı edilebilir.
- Yasa Dışı Giriş veya Çıkış: Türkiye’ye yasadışı yollarla girmek veya çıkmak sınır dışı sebebi olabilir.
- Suç İşleme ve Ceza Almış Olma: Yabancı bir kişi, Türkiye’de suç işleyip belirli bir ceza almışsa, hapis cezasının infazından sonra sınır dışı edilmesi söz konusu olabilir.
- Vize veya İkamet İhlali: Kişi, Türkiye’de geçerli bir vize veya ikamet izni olmadan kalıyorsa, sınır dışı edilebilir.
- Göçmen Kaçakçılığı veya İnsan Ticareti: Göçmen kaçakçılığı veya insan ticareti ile ilgili suçlara karışmış kişiler, sınır dışı edilebilir.
Sınır Dışı İşlemleri ve Yasal Süreç
Sınır dışı işlemi başlatılmadan önce, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından yabancı kişinin durumuna ilişkin bir değerlendirme yapılır. Bu değerlendirme sonucunda sınır dışı edilmesi gerektiği düşünülen kişiler hakkında sınır dışı kararı alınır.
- Sınır Dışı Kararının Tebliği: Karar, yabancı kişiye tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren, kişi 15 gün içinde ülkeyi terk etmek zorundadır. Ancak, bu süreye itiraz etmek için yasal yollar da mevcuttur.
- İtiraz Hakkı: Yabancı uyruklu kişi veya avukatı, sınır dışı kararına karşı idari yargıya başvurarak yürütmeyi durdurma ve iptal davası açabilir. Bu başvuru, karardan sonraki 15 gün içerisinde yapılmalıdır.
- Dava Süreci: Sınır dışı kararına karşı açılan dava, genellikle idare mahkemelerinde görülür. Mahkeme, kararın hukuka uygun olup olmadığını inceler ve gerekirse yürütmeyi durdurma kararı verebilir. Mahkemenin verdiği karara göre, kişi ya sınır dışı edilir ya da Türkiye’de kalmasına izin verilir.
- Gönüllü Geri Dönüş Programları: Sınır dışı edilme süreci başlamadan önce bazı durumlarda kişi gönüllü geri dönüş programlarından yararlanabilir. Bu programlar, kişinin kendi ülkesine gönüllü olarak dönmesini teşvik eder.
Hassas Gruplar ve Koruma Altında Olan Kişiler
Türkiye’de sınır dışı kararı alınırken, hassas gruplar (kadınlar, çocuklar, yaşlılar, ciddi sağlık sorunları olanlar) için özel bir değerlendirme yapılır. Bu gruplara mensup kişilerin sınır dışı edilmesi, uluslararası hukuk ve Türkiye’nin taraf olduğu sözleşmeler çerçevesinde sınırlanabilir.
Ayrıca, uluslararası koruma başvurusunda bulunan kişiler (mülteciler ve sığınmacılar), koruma statüleri incelenene kadar sınır dışı edilmezler.
Sınır Dışı Davalarıyla İlgili Önemli Noktalar
- Yasal Temsilci Desteği: Sınır dışı davalarında, yabancı kişilerin haklarını korumak adına bir avukatla çalışması tavsiye edilir. Avukat, itiraz süreci ve yasal işlemler konusunda yol gösterici olur.
- Uluslararası İnsan Hakları Sözleşmeleri: Türkiye, birçok uluslararası insan hakları sözleşmesine taraf olduğu için, bu sözleşmelerin getirdiği yükümlülükler çerçevesinde hareket eder. Bu sözleşmeler, sınır dışı kararlarının bazı durumlarda uygulanmasını kısıtlayabilir.
- Geçici Koruma ve Mülteci Statüsü: Bu tür statüye sahip kişiler hakkında sınır dışı kararı alınması belirli kurallar çerçevesinde gerçekleşir.
Sınır dışı davaları, kişinin temel haklarını doğrudan etkileyen hassas süreçlerdir. Bu nedenle, sınır dışı edilme riski bulunan kişiler için yasal süreçleri takip etmek ve gerekirse hukuki destek alması büyük önem taşır.
Av. Gizem ARAL SAFSÖZ