İşçiler ile işveren arasında yapılan iş sözleşmeleri, sözleşmeyi devam ettirip ettirmeme kararının belirli bir süre sonrasında verilmesine imkân tanıyorsa bu sözleşmeler deneme süreli iş sözleşmesi olarak isimlendirilmektedir.
Deneme süresi olarak belirlenen süre zarfı, işçinin çalışma şartlarını görmesi, işi yapabilme becerisi konusunda fikir edinmesi, sözleşmede yer alan iş tanımı ile somut durumun birbirine uyumunu test edebilmesi için ayrılan süredir. İşveren tarafından bakıldığında ise bu süre işçinin verilen işi yapabilme yeteneğini ve verimini ölçmektedir.
Normal şartlarda sözleşmelerde deneme süreleri yer almamaktadır. İstisnai bir durum olarak bu süreler sözleşmelere eklenir. Eğer taraflardan bir tanesi sözleşmede deneme süresi de olduğunu iddia ediyorsa bunu deliller ile kanıtlamak zorunda olacaktır.
Deneme Süreli İş Sözleşmesinde Hangi Koşullar Yer Alır?
İşçiler her zaman deneme süresi tabirini duyarlar. Ancak deneme süresi olan bir iş sözleşmesinin koşulları hakkında bilgi sahibi olmamaktadırlar. İlk olarak deneme süresi içerisinde de olsa işçinin sigortası yatırılmalıdır. Sigortası olmadan bir işçinin çalıştırılması söz konusu dahi olamaz.
Yapılan deneme süreli iş sözleşmesiiçerisinde deneme süresinin varlığı net bir şekilde belirtilmelidir. Sürenin ne kadar olduğunun da açıklanması gerekir. Bu süre maksimum 2 ay olabilirken toplu iş sözleşmelerinde 4 aya çıkarılabilir. Eğer belirli bir süre yer almıyorsa maksimum olarak belirlenen bu sınırlar kabul edilecektir.
Deneme Süreli İş Sözleşmesi Nedir?
Deneme Süresi Her İş İlişkisinde Otomatik Olarak Geçerli Olur Mu?
İşyerlerinden bazıları tüm işe alımlarda ilk 1 aylık sürecin deneme süreci olduğunu ve sonraki ayda deneme sürecinin tamamlanması ile asıl iş döneminin başlayacağını belirtir. Birçok işyerinin bu şekilde davranması insanlarda işverenlerin böyle bir haklarının olduğunu düşündürür. Aslına bakıldığında durum çok daha farklıdır.
İşverenler eğer sözleşmelerde belirtmiyorlarsa hiçbir şekilde deneme süresini öne süremezler. Sözlü olarak işçiye bunu belirtmeleri ve işçinin bu konuyu kabul etmesinin bir önemi yoktur. Çünkü sözlü olarak verilen sözleri kanıtlamak çok mümkün olmaz. Sözleşme dışında bir yazılı metin ile işçiye bu durum belirtilmişse ve işçi okuyup imzalamış ise deneme süreli iş sözleşmesiolmasa dahi deneme süresi geçerli olur.
Deneme Süresinin Fazla Mesai, İzin, Kıdem Tazminatı Gibi Etmenler Üzerinde Etkisi Var Mı?
İşçi ve işveren arasında deneme süreli iş sözleşmesiyapılmışsa bu sözleşme işverene ya da işçiye tazminatsız bir şekilde sözleşmeyi feshetme hakkı sunar. Her iki taraf da deneme süresi içerisinde bu hakkını kullanabilmektedir.
Sözleşmenin fazla mesai, aylık ücret ya da kıdem tazminatı üzerindeki etkilerinden ise bahsedilemez. Bu konuda herhangi bir değişiklik yapılma hakkı bulunmamaktadır. İşçinin maaşı kaç ise deneme süresinde de aynı ücreti alması gerekli olacaktır.
Fazla mesaiyi kabul etme ya da reddetme hakkı bu dönemde de olur. Kabul ederse ücretinin 1,5 katını alarak hesaplamalar yapılır. Kıdem tazminatları hesaplanırken deneme süresi olarak belirtilen süreler her zaman hesaba katılmaktadır.
Deneme Süresi İçerisinde İşçinin Hakları Nelerdir?
İşçiler deneme süresi içerisinde olduklarında kendilerini işverene kanıtlamak adına birçok haklarından feragat etmeyi düşünürler. Ancak deneme süreli iş sözleşmesiiçerisinde belirtilen deneme süresi içerisinde tüm hakları geçerli olmaktadır.
Hastalandıklarında rapor alarak işe gelmeyebilirler. Bu süre deneme süresinin içerisinde sayılacaktır. Ayrıca grev gibi benzeri durumlarda greve katılma hakları da vardır.
Deneme süresi içerisinde işlerinden çıkarılan kişiler işe iade davası açıp açamayacaklarını merak ederler. Bu davanın açılabilmesi için çalışanın minimum 6 aydır işyerinde çalışıyor olması gerekmektedir. Henüz bu süre dolmadığından davalar açılamaz.